برخی گمان می کنند برا ی اینکه جوانان ر ابه سوی امام و مجالس عزاداری بکشند باید نوحه های عاشقانه با تکیه بر زیبایی امام و فرزندانش بخوانند .اشعاری که به این شکل سروده و خوانده می شود ، مصداق حرف کسانی است که در عزاداری امام حسین دست به هر کاری می زنند و در مقابل اعتراض می گویند :" این راه راه عشق است ربطی به دین ندارد " ولی باید گفت انچه به دین ربط ندارد به امام حسین چه ربط دارد ؟مگر حسین از دین جداست یا حسینی که اینها ساخته اند حسین دیگری است باخصوصیاتی مثل زیبایی و قامت رعنا که قصد دلبری دارد و دیگر هیچ .
اسیر تاب گیسوی حسینم قتیل تیغ ابروی حسینم
به گیسوی دو تایت تا نداری میان شهدا همتا نداری
از نظر علم معانی ، این ابیات اگر در مجلس روضه و نوحه خوانده نشود نمی توان فهمید که راجع به امام است . بلکه تنها به اقتضای حال و مقام باید به ان پی برد والا در هر کافه ای قابل خواندن است .
اما اگر یک فرد غریب که اشنایی با دین ما و امامان ما ندارد و یا حتی همین فرزندان مملکت خودمان که تازه دارند با موازین دینی اشنا شوند با شنیدن این نوحه ها چه چیزی یاد می گیرند ؟ یاد می گیرند هر کس چشم و ابروی قشنگی داشت امام است و مظلوم است و باید او را دوست داشت . واقعا فلسفه قیام امام این بود که مسلمانان امام حسین و خانواده اش را دوست داشته باشند ؟ یا اینکه اهداف او را بشناسند و بدانند در هر زمان که هستند باید از دین خود دفاع کنند اما کدام یک از این اشعارچنین چیزی را القا می کند؟
چیزی که اخر منو از پا درمیاره چشم حسینه و ابروی حسینه
قبله من ابروی حسینه بهشت من گیسوی حسینه ...
ماه شب چهاره با اون قشنگی محو تماشای مه روی حسینه
یکی از دلایل مهمی که دوستداران امام ،او را تنها گذاشتند عدم شناخت به مقام امامت و ولایت بود یکی از مظاهر بارز این عدم شناخت این است که برجسته ترین ویژگی امام و یارانش چشمان سیاه و ابروان کمان و قامت رعناست .
نمونه دیگری از این ابیات :
دیگه نگاه نمی کنی با غصه دارم می زنی
بهت می گم دوستت دارم ولی کنارم می زنی
چیز زیادی نمی خوام فقط منو رها نکن
مثل غریبه ها حسین به صورتم نگاه نکن
تا دلمو خوش می کنم قلب منو می شکنی
با بی محلیات اقا داری منو می سوزونی
داره میره جوونی ام فکر دقایق می کنم
جوابمو یه جور بده دیگه دارم دق می کنم ...
ب-2- عشق بی هدف
یکی دیگر از ویژگی های مهم و مشترک این اشعار ، تأکید بر جنون و دیوانگی است . عقل گریزی از شیوه های کهن فرار از بار سنگین مسئولیت است ، مسئولیتی که از اگاهی و معرفت به امام و نهضت عاشورایی او سر چشمه می گیرد .
دیوونه جز در خونه حسین کجا داره زیر خیمه حسین دیوونگی صفا داره
دیوونه به جز عشق حسین نوی دونه ساقی اگر چشم حسینه یکی عاقل نمی مونه
ب-3- انحراف از موضوع اصلی
در مجلس عزاداری شهدا به جای وصف حال و مقام آنان ، وصف حال گوینده و شاعر خوانده می شود و مردم به حال او دل می سوزانند :
همه رفتن ای خدا من نرفتم کربلا
یه سؤال دارم مگر ما دل نداریم ای خدا
یا مگر جا تنگ بود از بهر ما در کربلا
کی روا باشد از گل از ما و گلاب از دیگران
و یا :
ای خدا جون نمی دم تا حسین بر من نشون ندی
منو تا دست یار تیر مژگان یارابرو کمون ندی
از طرفی تکیه بر حاجت گرفتن از امام در بیشتر موارد هدف عزاداری را توجیه می کند :
من مراد دلم می گیرم امشب در کنار سرت می میرم امشب
در این ابیات نارسا که هم از نظر وزن و قافیه و هم دستور زبان ایراد دارد ؛ محتوایی مناسب عزای امام وجود ندارد .
حسن آزاده طاها بود حسین نوباوه زهرا بود
بود قیامش بر حفظ قرآن جانها فدای شاه شهیدان
بهر خدا بود قیام حسین جانها فدای شاه شهیدان
ا زاو بیاموز درس وجدان جانها فدای شاه شهیدان
ب-4- القای غم و اندوه بی هدف وزمینه زدایی از هدف عاشورا
ادامه در پست بعدی
2- ایرادات مربوط به محتوا
الف- تحریف
مرحوم شهید مطهری درباره تحریفاتی که در اشعاار مربوط به واقعه کربلا رخ داده می گویند : شخصیت هایی هستند که اینها قولشان حجت است عملشان برای مردم حجت است . خلقشان برای مردم حجت است یک کسی تحریف می کند سخنی را به علی نسبت می دهد که نگفته است یا مقصودش چیز دیگری بوده .این دیگر خیلی خطرناک است خُلقی را به پیغمبر و امام نسبت می دهد که مردم از ان پیروی می کنند در صورتی که خُلق آنها چیز دیگری بوده است در یک حادثه تاریخی که این حادثه از نظر شما یک سند است ، سند اجتماعی از اجتماع ،پشتوانه اخلاق است ، پشتوانه تربیت است این دیگر چقدر اهمیت دارد
الف-1- تحریف تاریخ
این تحریفات از دو نوع است یکی این است که اتفاقاتی که نیفتاده و افرادی که در واقعه حضور نداشته اند وارد گود کرده اند مثل دامادی قاسم و حضور لیلا در کربلا که حجم عظیمی از اشعار سوزناک کربلا را به خود اختصاص داده اند :
پدربیا نظری کن به حال مضطر من ببین که مرگ ستاده است در برابر من
ببر به خیمه تنم تا که مادرم لیلا به وقت مرگ ببندد دو دیده تر من
ز بعد مرگ من ای شه به عمه ام زینب بگو که جان تو و شیر خوار اکبر من
بگو به قاسم ناشاد اگر شدی داماد به حجله چون بروی یاد کن ز اکبر من
در این شعر،هم لیلا در کربلا هست و هم موضوع عروسی قاسم مطرح است در حالی که اگر عروسی ای هم در کار بوده قبل از روز عاشورا است نه در گرماگرم نبرد که علی اکبر درباره انجام ان وصیت می کند .
الف- 2- تحریف اخلاقی
نوع دوم تحریف در برداشت بد از خصوصیات اخلاقی و عملکرد افرادی است که در حادثه حضور فعال داشته اند . در کربلا ما با یک حادثه حماسی طرفیم نه یک واقعه ای تصادفی که ناخواسته پدید آمده باشد . در واقع شخصیت های این حماسه عاد ی نیستند . حرف ها و عملشان هم عادی نبوده بلکه جلوه ای از اعمال خدایی است که درسی ماندگار باشد برای آیندگان ؛اما اشعار و نوحه هایی که دراین مورد سروده شده به هیچوجه القای چنین چیزی را ندارد مثلا در اکثر نوحه ها و روضه ها زینب را در حالی می بینیم که از غم عزیزان بر سینه و سر می زند و حتی سر برهنه کرده است :
زینب چو دید جسم برادر به روی خاک زد لطمه بر جبین و به تن کرد جامه چاک
از دل کشید ناله سراسیمه شد روان از خیمه سوی قتلگه با آه دردناک
حتی در زیبا ترین شعری که سروده شده چنین جعلیاتی دیده می شود :
اهل حرم دریده گریبان گشوده مو فریاد بر در حرم کبریا زدند
مرغ روح شاه دین در قتلگه پر می زند خواهرش بالای تل بر سینه و سر می زند
از آنطرف وصیت شهدا را در هنگام مرگ می شنویم شباهتی به حرف هایی که معمولا رزمندگان عادی جبهه ها هم می زنند ندارد .شهدای کربلا در حال شهادت ، چه وصیتی دارند ؟ چیزی که ما در این نوحه ها می شنویم باز هم افغان و زاری و در خواستهای دنیوی است هیچ سفارشی درباب دین و ادامه راه آنها نمی شود :
پدربیا نظری کن به حال مضطر من ببین که مرگ ستاده است در برابر من
ببر به خیمه تنم تا که مادرم لیلا به وقت مرگ ببندد دو دیده تر من
ز بعد مرگ من ای شه به عمه ام زینب بگو که جان تو و شیر خوار اکبر من
بگو به قاسم ناشاد اگر شدی داماد به حجله چون بروی یاد کن ز اکبر من
صرف نظر از اینکه لیلا در کربلا و گذشته از جعل تاریخ ، آیا مادر شهیدی چون علی اکبر و همسر امام حسین بر سر نعش جوان شهیدش زاری می کند و حتی از او می خواهد به میدان نرود ! ما در انقلاب خودمان و در دوره جنگ مادران شهیدی را دیدیم که افتخار می کردند. چرا از زینب و لیلا و زنانی که در کربلا بودند چهره ای ساخته ایم که به آنها نمی آید .
لیلای زار و ناتوان گفتا به صد آه و فغان
کی اکبر رعنا جوان اکبر مرو اکبر مرو
ای شبه پیغمبر مرو
آخر تو را من مادرم بیچاره و بی یاورم
رحمی به حال مضطرم اکبر مرو اکبر مرو
ای شبه پیغمبر مرو
گلزار عاشورا ص10
ام لیلای حزین با اکبر رعنا جوان با تمام بانوان
دل پریشان سینه سوزان دیده گریان آمده شاه خوبان آمده
الف-3- تحریف چهره بزرگان دین به صورت انسان های ضعیف
موسی بن جعفر را تنها به عنوان امامی در غل و زنجیر و اسیر زندان هارون الرشید می شناسیم . نه از هدفش و نه از مکتبش هیچ نمی دانیم چون در نوحه ها فقط همین ها را گفته اند :
شعری که بند تکرار شونده اش این است : غریبم خوار و زارم
به ناله گفت موسی کنج زندان غریبم خوار و زارم
دلم گردیده تنگ ای حی سبحان غریبم خوار و زارم
شود شب ناله شبگیر دارم غریبم خوار و زارم
ز درد بی کسی افغان برآرم غریبم خوار و زارم
این حرفهای عاجزانه را هر زندانی در بندی می تواند به زبان آرد اما یک انسان والا چنین ناله و افغانی به خاطر زندانی بودن ندارد . حتی زندانی سیاسی عادی هم مردانه در زندان مقاومت می کند و صدا به زاری بلند نمی کند آنوقت ما امام خود را که عمر خود را در راه مبارزه با ظلم صرف کرده اینطور خوار و زار نشان می دهیم .
برانگیختن حس ترحم حاضران نقل سختی های جهانی و گریه های کودکان تنها حس دلسوزی را بر می انگیزد نه حس دینداری و آزادگی .
اینقدر که به تشنگی اهل حرم و کتک خوردن بچه ها پرداخته شده اهداف بازگو نشده :
اهل حرم شاه شهیدان همه عطشان در شیون و غوغا ز غم مرگ جوانان
بیماری زین العابدین نیز یکی از موارد تاسف باری است که دیده می شود . امام پنجم هیچ چهره دیگری جز بیماری و اندوه ندارد :
ای کاش می داد دشمن قراری آهسته می رفت کاش این عماری
بیمار را نیست تاب سواری بر بسته بر روی شتر تبدار و مضطر
ب- فراموش کردن هدف
گر بخواهیم برای مجالس عزاداری فلسفه ای قائل شویم ناچار یکی از ان فلسفه ها ایجاد شناخت از حسین و قیام او برای کسانی است که او را نمی شناسند. دانستن این نکته ضروری است که راه اندازی دسته های عزاداری در اوایل شهادت امام حسین برای اطلاع رسانی بود. پس از گذشت سالهای متمادی از این واقعه دامنه اطلاع رسانی وسیعتر شد اما رفته رفته کیفیت آن کم و سپس به طور کلی دچار انحراف شد و به ویژه پس از دوره صفویه با ظهور روضة الشهدای واعظ کاشفی دیگر هدف مجالس عزاداری تغییر کلی پیدا کرد و در راستای سیاست های براندازی دین اصیل شروع به کجروی کرد . این انحراف از هدف در به چند شکل در اشعار دیده می شود :
ب-1- توجه دادن جوانان به زیبایی ظاهری امام
ادامه در پست بعدی
